صمغ یا شیره درخت چیست؟

بیشتر افراد صمغ درخت ( tree sap ) را دیده اند و آن را میشناسند اما نمیدانند این شیره واقعا چیست و از کجا تولید میشود. شیره یا صمغ درخت مایعی است که در سلولهای بافت چوبی گیاه ( xylem ) جریان دارد.

چرا شیره درخت به بیرون تراوش میکند؟

بسیاری از مردم با مشاهده تراوش کردن شیره گیاه به بیرون، تعجب میکنند و نگران سلامت درخت میشوند. ممکن است با مشاهده خروج شیره گیاه با خود فکر کنید واقعا این ماده چیست؟ شیره سلولهای چوبی عمدتا از آب تشکیل شده و همچنین حاوی هورمونها، مواد معدنی و مواد مغذی است. شیره سلولهای بافت آبکش ( Phloem ) عمدتا از آب به اضافه مقداری قند، هورمون و عناصر معدنی حل شده در آن تشکیل شده است.

شیره گیاه از طریق پوست چوبی که دی اکسید کربن تولید مینماید، جریان پیدا میکند. گاهی اوقات این دی اکسید کربن باعث افزایش فشار در داخل درخت میشود. در این شرایط اگر زخم یا منفذی در پوست درخت وجود داشته باشد این فشار در نهایت نیرویی به شیره وارد میکند که باعث تراوش آن به بیرون میشود.

تراوش صمغ درخت به بیرون به دما نیز ممکن است مربوط باشد. در اوایل بهار در حالی که بسیاری از درختان هنوز خواب هستند، نوسان دما ممکن است بر جریان شیره داخل درخت تاثیر بگذارد. مثلا در شرایط آب و هوایی گرمتر فشار در داخل درخت ایجاد میشود. این فشار گاهی اوقات باعث جریان بافت شیره و خروج آن از منافذ یا ترکهای درخت به بیرون میشود.

در هوای سرد هنگامی که دما به زیر درجه انجماد میرسد درخت آب را از طریق ریشه ها کشیده و شیره از دست رفته را دوباره تامین میکند. این چرخه ادامه پیدا میکند تا زمانی که هوا پایدار شده و کاملا مناسب باشد.

چه عواملی باعث جاری شدن غیر طبیعی شیره درخت میشوند

گاهی اوقات درختان دچار تاول زدگی یا تراوش غیر طبیعی و نامطلوب شیره به بیرون میشوند. علت جاری شدن شیره درخت در حالت غیر طبیعی ممکن است موارد مختلفی مانند بیماریهای قارچی، آفت زدگی و یا سایر بیماریها باشد. با این حال به طور متوسط درخت معمولا دچار ترشح صمغ نمیشود مگر این که به دلیلی آسیب دیده باشد.

شکل- خارج شدن صمغ درخت در اثر شانکر باکتریایی

-     شانکر باکتریایی ( Bacterial Canker ):

شانکر باکتریایی یک بیماری باکتریایی است و در درختانی که سابقا دچار جراحت ناشی از فشار، هرس یا ترک خوردگی ناشی از سرما زدگی شده اند اتفاق می افتد. در چنین جراحاتی باکتریها از طریق این ترکها یا منافذ به داخل گیاه نفوذ میکنند. این باکتریها باعث میشوند فشار صمغ داخل درخت به صورت غیر طبیعی بالا رفته و در نتیجه صمغ از طریق ترکها یا منافذ گیاه آلوده به بیرون تراوش کند. درختانی که تحت تاثیر شانکر باکتریایی قرار گرفته اند ممکن است شاخه هایشان پژمرده شده یا بمیرند.

-     بیماری تراوش چسبناک ( Slime flux ):

تراوش چسبناک یا اسلایم فلاکس یک بیماری باکتریایی است که با تراوش مواد چسبناک از درخت شناخته میشود. در این بیماری شیره ای که از درخت تراوش میکند بوی ترش و حالت لجنی دارد که از زخمها یا ترکهای تنه درخت بیرون میتراود و هنگامی که خشک میشود رنگ آن خاکستری میگردد.

-     قارچ پوسیدگی ریشه:

معمولا این بیماری قارچی زمانی اتفاق می افتد که یا تنه درخت بیش از حد مرطوب مانده است و یا خاک به مدت طولانی اشباع از آب بوده است.

شکل- خارج شدن صمغ درخت در اثر هجوم آفات حفار 

-     آفت زدگی و هجوم حشرات:

  آفاتی مانند حشرات حفار اغلب جذب شیره گیاه میشوند. درختان میوه بیشتر از سایر گیاهان مورد هجوم آفات حفار قرار میگیرند. در صورتی که صمغ صابون مانند و قابل توجه در بالای پوست در حال خشک شدن مشاهده شود و موادی شبیه به خاک اره در قاعده درخت دیده شود احتمالا با هجوم  آفات حفار مواجه هستید.

توجه داشته باشید که شیره درخت را به سمتی میتوان پاک کرد بنابراین مراقب باشید با آن تماس پیدا نکنید.