خون سیاوش یا خون سیاوشان، نام صمغی است که از درختی به همین نام تراوش میکند و به نام درخت خون اژدها نیز شناخته میشود. در زبان عربی به این گیاه، دمالعنقاء یا دمالاخوین گفته میشود و نام علمی آن Dracaena cinnabari میباشد. به آن قرمز دانه نیز میگویند.
این گیاه همیشه سبز، بومی جزایری به نام سقطری در یمن و بورنئو، سوماترا و هندوستان است و به همین علت به آن صمغ سقطری هم گفته میشود. درخت خون سیاوش در کشور ما دیده نشده است. این درخت حالت چتر مانند و شبیه درختان نخل دارد که زمان گلدهی آن نیمه دوم زمستان میباشد. میوه درخت خون سیاوش، مانند گیلاس و بیضی شکل است و پس از رسیدن کامل، ماده رزین قرمز رنگی در آن ایجاد میگردد.
شیره خون سیاوش که به صورت رزین است از ساقه، چوب و میوه این درخت قابل جداسازی است و طعم و بوی خاصی ندارد. اگر خون سیاوش را بسوزانند، بوی کمی معطر از آن استشمام میگردد.
از مهمترین خواص خون سیاوش، قابلیت تسریع بهبود زخم است که بخاطر ترکیبات فنلی مانند کاتچین درون آن است. این گیاه دارویی توانائیهای ضد باکتری دارد و میتوان به عنوان نگهدارنده مواد غذایی نیز از آن استفاده نمود. تحقیقات نشان داده افرادی که دارای اسهال و مشکلات گوارشی هستند، با مصرف این صمغ گیاهی، توانایی کنترل و بهبود اسهال را بدست میآورند.
در کشور چین سالهاست که از این داروی گیاهی جهت رفع زخمهای معده و لختههای خونی به علت توانایی آن در مبارزه با هلیکوباکتری معده و جلوگیری از لخته شدن خون در سکتههای مغزی استفاده مینمایند. آنتیاکسیدانهای موجود در خون سیاوش به جلوگیری از افزایش رادیکالهای آزاد و مبارزه با تومورهای سرطانی کمک مینماید. انواع خونریزیهای داخلی مانند خونریزیهای رحمی، گوارشی، لثوی، مقعدی و بواسیر را میتوان با این گیاه داروئی کاهش داده و کنترل نمود. از صمغ خون سیاوش به منظور کاستن حرارت رودهها و کبد، درمان سیاهسرفه، کنترل صفرا در بدن و خارج کردن بلغم نیز کمک گرفته میشود.
صمغ خون سیاوش را به صورت جامد، محلول در عرقیات، به صورت پودر و مالش موضعی بر روی اعضاء بدن استفاده مینمایند. حد مجاز مصرف آن روزانه مقدار 2 تا 5 گرم برای افراد بزرگسال است.
جهت قطع خونریزیهای داخلی و ترمیم سریع زخمها، دو تا پنج گرم خون سیاوش را با زرده تخممرغ مخلوط کرده و میل مینمایند. مالش صمغ خون سیاوش بر روی لثه نیز هنگام شب پس از مسواک زدن باعث تقویت بافت دهان میگردد. میتوان پودر این صمغ را بر روی جراحتها ریخت تا به سرعت خونریزی قطع گردیده و زخمهای بیرونی بدن جوش بخورند. جهت درمان بیماریهای گوارشی و بند آمدن اسهال مقداری از این صمغ را با عرق نعنا مخلوط کرده و روزی یک بار میل میکنند که جهت تقویت معده و تنظیم دستگاه گوارش، مفید است. سرمه مخصوصی از این گیاه دارویی تهیه شده که مالیدن آن به چشم جهت افزایش دید چشم و ترمیم جراحتهای آن میتواند مؤثر واقع گردد.
مصرف خارج از دوز خون سیاوش باعث آسیب به کلیه میگردد و بهتر است با پودر کتیرا خورده شود. افراد کمتر از 18 سال و خانمهای شیرده و باردار نباید از این صمغ دارویی استفاده نمایند. از مالش مستقیم پودر یا صمغ خون سیاوش بر روی چشمها نیز باید اجتناب نمود.
شیره خون سیاوش از مواد شیمیایی دراکوکامین، دراکوروبین، دراکوآلبان، دراکورزن، دراکورزیتانول و بنزول استیک استر تشکیل گردیده است. در این شیره گیاهی مقداری اسانس نیز موجود است.
طبیعت گیاه دارویی خون سیاوش بسیار سرد و خشک است و خیلی قابض میباشد. افراد گرممزاج بیشتر میتوانند از خواص آن بهره ببرند.
گیاه دارویی خون سیاوش، هنگام جداسازی از درخت اصلی، به صورت شیره برداشت میشود و بسیار مهم است که در فرایند جمع آوری این صمغ، مسائل بهداشتی رعایت شده و با مواد آلوده یا گرد و غبار طبیعت در محل برداشت، دچار ناخالصی و آلودگی نشده باشد. لذا باید این محصول را از سایتها و فروشگاههای معتبر و باسابقه تهیه کرده تا داروی خریداری شده از خلوص و کیفیت بالا و اثرگذاری مورد انتظار، برخوردار باشد.