باقلا سبز

منشأ این گیاه اروپا و آسیای غربی است. در حالی که De Candolle، آفریقای شمالی و نیز جنوب دریاچه خزر را موطن اولیه این گیاه می داند. گزارشات دیگر، مناطق ساحلی مدیترانه و خاور نزدیک و میانه را مرکز اولیه باقلا سبز نسبت می دهند.

باقلا گیاهی یکساله است، که پس از برداشت و جوانه زنی، لپه های آن در داخل خاک می مانند (Hypogeae). ساقه باقلا چهارگوش است و به ارتفاع بیش از یک متر می رسد. انواع پاکوتاه معمولاً دارای قدرت پنجه زنی زیادی هستند. در صورتی که انواع پابلند حداکثر دارای دو ساقه می باشند. ریشه آن قوی و پرانشعاب است و می تواند در زمین های نرم تا یک متر نیز در داخل خاک نفوذ کند.

گل ها در گره های بالایی به علت رقابت فتوسنتز انتهای ساقه های در حال رشد و نیز در شرایط تراکم شدید بوته ها، کمتر تشکیل می شوند. گرده افشانی به صورت خودگشنی است. در هر گره تعداد 2 تا 4 عدد میوه تولید می شود که در داخل آن تعداد 3 تا 6 عدد دانه وجود دارد. گرمای زیاد می تواند همانند نخود فرنگی باعث اختلالات رشد جنین گردد که نتیجه آن افتادن گل ها و یا کم شدن تعداد دانه در غلاف است. با رسیدن دانه ها، پوست غلاف ها ضخیم شده و رنگ آن به علت اکسیداسیون تیروزین سیاه می شود. رنگ دانه رسیده بین قهوه ای روشن تا نسبتاً سیاه می باشد. تفاوت میان نیام و دانه امکان طبقه بندی انواع گوناگون آن را فراهم می کند.

محصول باقلا طی دو تا سه ماه می رسد.

باقلا محصول فصل خنک است و سرمای تا منهای 5 درجه سانتیگراد را تحمل می کند. گیاهان جوان حتی در سرمای کمتر از -5 درجه سانتیگراد نیز مقاومت می کنند. گرمای زیاد باعث کاهش گل و میوه می شود. رشد و نمو و تشکیل میوه در گیاه منوط به دمای پایین همراه با رطوبت نسبی زیاد هوا است. باقلا سبز گیاهی نسبتاً روزبلند است. واکنش فتوپریودی برای زراعت این گیاه دارای اهمیت چندانی نیست. 

زمین های نیمه سنگین و سنگین با رطوبت کافی نسبت به زمین های شنی برای کاشت باقلا ارجهیت دارند. نیاز این گیاه به آب زیاد است. کود حیوانی برای باقلا مناسب است و نسبت به نوع زمین و نوع تناوب، حدود 20 الی 30 تن در هکتار جایز است. حدود 100 کیلوگرم ازت، 80 کیلوگرم فسفات و 200 کیلوگرم کود پتاسه، در هر هکتار، مواد غذایی این گیاه را تأمین می کنند. مصرف آهک باقلا زیاد است. به علت قدرت تطابق با بسیاری از خاک ها و تطابق سریع به انواع خاک، از آن به عنوان کود سبز استفاده می شود.

باقلا به صورت تازه م خشک به مصرف انسان و دام می رسد. از نظر ارزش غذایی شبیه لوبیا و نخود فرنگی است. در کشورهای خارجی بیشتر به صورت یخ زده عرضه می شود. دانه های رسیده باقلا سبز حدود 4 درصد پروتئین با ارزش فیزیولوژیکی بالا و مقادیر زیادی املاح معدنی مانند فسفر، کلسیم و آهن دارد. مقدار ویتامین ث در آن متوسط و مقدار کاروتین کم است.

طبق گزارش FAO، سطح زیر کشت باقلا در سال 1987 بالغ بر 3268000 هکتار بوده و در بیش از 50 کشور کشت می شود. مهمترین کشور تولیدکننده باقلا در دنیا، چین است که با سطح زیر کشت 52 درصد و تولیدی به میزان 52.4 درصد مقام اول را در جهان به خود اختصاص می دهد. پس از آن حبشه دومین کشور تولیدکننده باقلا با 11 درصد سطح زیر کشت و تولیدی به میزان 10.7 درصد قرار دارد. مصر با سطح زیر کشت 7.2 درصد، آلمان غربی 4 درصد، ایتالیا 3.9 درصد، مراکش 3.7 درصد و فرانسه 3 درصد در مقام های بعدی قرار می گیرند.

آفات باقلا متعدد است و مهمترین آنها، شته سیاه باقلا و گاهی اوقات هم سوسک باقلا است که با آفت کش مبارزه می شود. 

از بیماری های باقلا می توان، زنگ باقلا، بیماری لکه سیاه برگ باقلا و بیماری لکه قهوه ای برگ و غلاف را نام برد. بیماری های ویروسی نیز مشاهده می شوند که اغلب از انواع مختلف موزائیک هستند.

کاشت، داشت و برداشت:

بذر باقلا را در منطقه شمال ایران در عمق 5 سانتیمتر و به فاصله 10 سانتیمتر از همدیگر در اواسط پاییز می پاشند. نقاطی که دارای آب و هوای معتدل هستند، می توان بذر آن را در بهار نیز افشاند. فاصله ردیف های کاشت، حدود 40 تا 60 سانتیمتر و مقدار 2 عدد بذر را با هم در سوراخ قرار می دهند. مقدار بذر مصرفی در کشت های مکانیزه به فاصله 10 × 20 سانتیمتر در یک هکتار حدود 200 کیلوگرم است. 

برای مراقبت باقلا معمولاً یک تا دو هفته وجین لازم است و در مرحله تشکیل غلاف، کود ازته را به صورت سرک به گیاه می دهند.

برداشت باقلا مانند سایر حبوبات در سطوح کوچک با دست انجام می شود. باید توجه داشت که زمان برداشت موقعی است که دانه ها هنوز شیری هستند. در زراعت سطوح بزرگ، با ماشین برداشت انجام می شود که در ابتدا ساقه ها را از نزدیکی سطح خاک قطع نموده و سپس ساقه ها را همراه با غلاف به صورت دسته های بزرگ و عمودی در سطح مزرعه برای چند روزی قرار می دهند تا در مجاورت آفتاب خشک گردد. سپس با دستگاه دانه جدا کن (خرمنکوب)، دانه را از ساقه و غلاف جدا می کنند. مقدار محصول نسبت به نوع زمین و عوامل دیگر زراعی، حدود 6 تن در هکتار است.