مقدمه سموم گیاهی ارگانیک

درگذشته قبل از به منصه ظهور رسیدن فناوری، علوم مدرن و سموم گیاهی ارگانیک، حکمت عامیانه با استفاده از سموم خانگی به درمان گیاهان می‌پرداخته و با استفاده از اقداماتی چون کاشت تناوبی گیاهان، سوزاندن مزرعه یا استفاده از اسپری‌های خانگی، کنترل آفات در مزرعه را انجام می‌داده است.
ازآن‌جایی که یافتن یک آفت‌کش ایمن می‌تواند چالشی بزرگ باشد، در این بخش نگاه مختصری به انواع سموم طبیعی می‌اندازیم. سموم طبیعی طیف وسیعی از آفت‌کش‌ها ازجمله سموم بیوشیمیایی، میکروبی، گیاهی یا معدنی را شامل می‌شوند.
بسیاری از این سموم از گیاهان، حشرات یا مواد معدنی طبیعی تهیه می‌شوند. به‌عنوان‌مثال فرمون‌ها یکی از انواع سموم بیوشیمیایی هستند که به‌صورت طبیعی یا مصنوعی تولید شده و می‌توانند رفتار‌های جفت‌گیری را مختل کرده و جمعیت حشرات را کنترل کنند. فرمون‌ها موادی هستند که حشرات از آن‌ها برای یافتن جفت استفاده می‌کنند. فرمون‌های مصنوعی ساخته دست بشر برای ایجاد اختلال در جفت‌گیری حشرات و ایجاد سردرگمی در جست‌و‌جوی جفت استفاده می‌شوند.
سموم میکروبی از باکتری‌ها، قارچ‌ها، جلبک‌ها، ویروس‌های طبیعی یا تک‌یاخته‌ها سرچشمه می‌گیرند که نحوه اثرگذاری متفاوتی داشته و می‌توانند با تولید سم یا محدود کردن تولیدمثل، رشد حشرات را متوقف کنند. این سموم فقط کرم‌هایی که آن‌ها را می‌خورند را از بین می‌برند و اکثر حشرات مفید از اثرات نامطلوب آن‌ها در‌امان هستند. سموم میکروبی همچنان برای انسان نیز کاملاً بی‌خطر در نظر گرفته می‌شوند.
سموم گیاهی ارگانیک که شامل نیکوتین (Nicotine)، چریش (Neem)، روتنون (Rotenone)، سابادیلا (Sabadilla) و پیرترین ها (Pyrethrin) است،‌ همگی از گیاهان حاصل می‌شوند. به‌عنوان ‌مثال پیرترین‌ از نوعی گل داوودی به دست می‌آید و به بیرون راندن لاروها و حشرات کمک می‌کند.
سموم مواد معدنی شامل گوگرد و آهک-گوگرد است که هر دو برای کنترل آفات رایج حشرات استفاده می‌شوند. به‌طور‌کلی ترکیبات معدنی طبیعی به دلیل اینکه برای انسان و دام سمی هستند، برای دفع آفات مورد‌توجه زیادی قرار نمی‌‌گیرند.

نیکوتین (Nicotine)

این سم گیاهی یک حشره‌کش طبیعی است که در گیاه تنباکوی وحشی و تنباکوی کشت شده و اعضای خانواده گیاهان شب‌بو یافت می‌شود. نیکوتین استخراج شده از آن برای از بین بردن حشرات مکنده مانند شته‌ها، تریپس و کنه‌های عنکبوتی استفاده می‌شود. این عصاره تقریباً برای هر موجود زنده‌ای ازجمله انسان، حیوانات خانگی و حشرات مفید بسیار سمی است. ازاین‌رو نیکوتین سولفات به‌عنوان یک آفت‌کش گیاهی در نظر گرفته شده و در باغبانی ارگانیک استفاده می‌شود؛ اما به دلیل سمی بودن به‌صورت تجاری در دسترس نیست.
روغن چریش یکی از بهترین سموم طبیعی است که قدرت اثر زیادی داشته و کرم کلم و حشرات کدو در بالای زمین تا زیرخاک را به راحتی از بین می‌برد. این روغن از درخت چریش که گونه‌ای استوایی است حاصل شده و اغلب برای تأثیرگذاری مؤثر باید به‌صورت مکرر استفاده شود. چریش علاوه بر خاصیت حشره‌کشی، کاربردهای سنتی دیگری نیز دارد. به‌عنوان‌مثال قرن‌های زیادی است که از دانه‌های چریش در تهیه موم، روغن و صابون استفاده شده و در حال حاضر نیز در بسیاری از محصولات آرایشی ارگانیک یا خمیر‌دندان استفاده می‌شود.
روتنون یکی از قدیمی‌ترین سموم گیاهی ارگانیک است که از ریشه حبوبات استوایی مشتق شده است. این سم فرآیند سلولی را مهار می‌کند و حشرات را از اکسیژن موجود در سلول‌های بافتی خود محروم می‌کند.  روتنون برای اولین بار در سال 1848 برعلیه حشرات استفاده شد، درحالی‌که قرن‌ها قبل از آن به‌عنوان سم ماهی استفاده می‌شده است. ازاین‌رو به دلیل درجه سمی بودن بالای آن برای ماهی، مدتی است که اثرات نامطلوبی بر اکوسیستم‌های آبی دارد و اخیراً مطالعات، نگرانی‌هایی را در مورد تأثیرات روتنون بر سلامت انسان نشان داده‌اند.
سابادیلا سم گیاهی است که از آسیاب کردن بذر گیاه زنبق سابادیلا تولید شده و به‌صورت پودر ریز و اسپری عرضه می‌شود. سازمان حفاظت از محیط‌زیست،‌ استفاده از سابادیلا را بر روی برخی از سبزیجات ازجمله کدو، خیار، خربزه، لوبیا، شلغم، خردل، کلم، بادام‌زمینی و سیب‌زمینی مجاز اعلام کرده است.
این ماده یکی از سمی‌ترین حشره‌کش‌های طبیعی است که نوع طبیعی آن برخلاف نسخه‌های مصنوعی که به نام پیرتروید شناخته می‌شوند،‌ در کشاورزی ارگانیک مجاز است. این ماده که از گل پیرتروم به دست می‌آید حشره را مسموم کرده، باعث مرگ سریع شده و قادر به از بین بردن طیف وسیعی از حشرات است. شاید قابل‌توجه‌ترین اثر خرابی سریع آن در حشرات پرنده باشد که کنترل آن‌ها با سموم دیگر سخت است. حشرات پرنده تقریباً بلافاصله پس از قرار گرفتن در معرض آن سقوط می‌کنند.
رایانیا عصاره پودری ریشه و ساقه درختچه رایانیا (درختی بومی آمریکای جنوبی) بوده و در برخی از فرمول‌های ترکیبی با پیرترین و روتنون موجود است. رایانیا عملکرد امیدوارکننده‌ای را علیه بسیاری از حشرات نشان داده است. بسیاری از کرم‌های ابریشم، سوسک‌های برگ و تریپس به عصاره رایانیا حساس هستند. رایانیا از طریق تماس یا هنگام خوردن بر معده حشرات تأثیر می‌گذارد. این سم گیاهی کندتر از سایر سموم گیاهی ارگانیک تجزیه می‌شود و برای پستانداران نسبتاً غیر سمی در نظر گرفته می‌شود.

هنگامی‌ که مشکل به‌ اندازه‌ای شدید است که نیاز به کنترل و سم‌ پاشی احساس می‌کنید، همیشه ابتدا به سراغ ایمن‌ ترین گزینه بروید که می‌تواند از بین بردن آفات با دست یا استفاده از یک سم ارگانیک  گیاهی مانند مواردی که ذکر شد باشد. به یاد داشته باشید ارگانیک بودن سموم گیاهی به این معنی نیست که آن‌ها کاملاً بدون ضرر هستند. بر همین اساس همواره دستورالعمل‌های برچسب را دقیقاً همان‌طور که نوشته شده است، دنبال کنید.