نام علمی : Epilachna chrysomelina
سوسک شرقی نقطه دار خیار یا کفشدوزک خربزه یکی از افراد تیره Coccinellidae است. از نظر انتشار این گونه در مناطق اطراف دریای مدیترانه تا سواحل غربی خلیج فارس پراکنده می‌باشد (talhouk, 1957). گیاهان مورد تغذیه حشرات کامل و لاروها شامل تیره کدوئیان Cucurbitaceae می‌باشد. در بین آنها خربزه، طالبی و هندوانه بیشتر از سایرین مورد حمله قرار می‌گیرند.
حشره کامل به طول ۸-۶ میلیمتر- گرد- از سمت شکمی‌مسطح و از ناحیه پشتی محدب - به رنگ قرمز آجری- منقوش به ۱۲ نقطه سیاه محصور در دایره های نارنجی روشن- شش لکه روی هر بالپوش- بدن پوشیده از موهای ریز طلایی- تخمها زرد رنگ کشیده و در دو انتها باریک- نسبتاً بزرگ- به طول متوسط ۱/۸ میلیمتر- لارو ابتدا به رنگ زرد روشن که بعداً قدری تیره تر می‌شود.
بدن لارو مجهز به تعداد زیادی خارهای منشعب سیاه رنگ است. بدن لارو حداکثر به طول ۹ -۸ میلیتر که در انتها باریک می‌شود. شفیره تخم مرغی شکل- و مثل لاروها پوشیده از خارهای منشعب می‌باشد.
دورة زندگی این آفت در مناطق مختلف متفاوت می‌باشد. این تفاوت در اثر نوسانات فصلی و آب و هوا که در رشد گیاه میزبان اثر می‌گذارد و نیز در اثر طولانی شدن دورة دیاپوز Epilachna پیش می‌آید. به عنوان مثال، در منطقه Aleppo این حشره در اواخر تابستان و یا اوائل پاییز در حالت بلوغ به دیاپوز رفته و ناپدید می‌گردد.
بدین ترتیب زمستان را در زیر سنگها و یا برگهای ریخته شده و بقایای گیاهی به طور آرام سپری می‌کند. به مجرد گرم شدن حرارت هوا در اردیبهشت ماه حشرات بالغ محلهای زمستانی را ترک کرده و به کوتیلدونهای تازه سبز شده گیاهان تیره کدوئیان حمله می‌کنند. در عربستان (Arabia) این حشره فاقد دیاپوز زمستانی است. در واحه های قدیمی‌و جاهائیکه سایه درختان خرما حرارت وسط روز را به ۳۶ تا ۴۲ درجه کاهش داده و رطوبت نسبی را به حدود ۷۵ درصد تنظیم می‌کند، این حشره در سراسر سال فعالیت می‌کند.
بالعکس در مزارع و کشتکارهای تازه احداث شده و در صحرا وضعیت بیولوژی حشره طور دیگری است. در این مناطق به علت وفور آب چاه های عمیق، امکان کشت سبزیجات در سراسر سال فراهم شده ولی به علت عدم وجود درختان سایه دار، حرارت هوا در ماه های تابستان به ۵۲ درجه افزایش یافته و رطوبت نسبی نیز به کمتر از ۳۰ درصد کاهش می‌یابد. علیرغم حرارتهای زیاد محیط، ارقام کدوئیان محلی محصول نسبتاً خوبی از لحاظ کمیت و کیفیت تولید می‌نماید. به نظر می‌رسد که در این مناطق Epilachna مجبور به دیاپوز تابستانی می‌شود. در بهار کمی‌قبل از تخم ریزی جفتگیری شروع می‌شود.
حشرات ماده مکن است در هنگام تخمریزی چند بار دیگر هم جفت گیری کنند (Ghabn, 1951). تخمها به تعداد زیاد و در مجاور هم در زیر برگهای کدوئیان قرار داده می‌شوند. تعداد تخم هر حشره ماده در طول زندگی ۳۰۰ عدد است (Ghabn, 1951). تخمها پس از حدود ۴ تا ۶ روز باز می‌شوند. حشرات بالغ و لاروها از سطح روئی و یا زیرین برگها به طرز مخصوصی تغذیه می‌کنند. به طوریکه اپیدرم تحتانی و یا فوقانی دست نخورده باقی می‌ماند. در محل های تغذیه بافتهای برگ خراشیده شده و به تدریج به رنگ قهوه ای روشن در می‌آیند.
قسمت های آسیب دیده برگ در مقایسه با قسمت های سالم و سبز آن آشکارا به چشم می‌خورد. برگهای مورد حمله پس از مدت کوتاهی خشک می‌شوند. شفیره‌ها روی نباتات آلوده تشکیل می‌شوند. شفیره‌ها روی نباتات آلوده تشکیل می‌شوند و پس از یک هفته حشرات بالغ از شفیره‌ها خارج می‌گردند.
این حشره نسل های متعددی در فصل رشد گیاهان کدوئیان تولید می‌کند. این حشره در منطقه Aleppo سالیانه ۶-۴ نسل، در سواحل لبنان و سوریه ۵ نسل و در عربستان سعودی احتمالاً ۸-۶ نسل در سال تولید می‌کند. در سه کشور مذکور افراد نسل های مختلف طوری به هم منطبق می‌شوند که امکان تشخیص افراد یک نسل از نسل دیگر بسیار مشکل می‌شود. شدت خسارت کفشدوزک ها و لاروهای آنها بسته به مناطق مختلف و ارقام گیاهان کدوئیان متفاوت است.
در اطراف Aleppo، خسارت این حشره در تمام ارقام کدوئیان به خصوص در گیاهی شبیه به خیار و مشهور به Faqqus یا Gucumis chate L. شدید می‌باشد. در منطقه Lattakia در ساحل روسیه و به سمت جنوب تا Akkar plain وBuqei, a این آفت شدیداً به خیار، خربزه و هندوانه خسارت می‌زند. در سایر مناطق از قبیلBeqaدر لبنان یا در واحه‌های دمشق (Damascus)، این آفت وجود داشته ولی خسارتش چندان مشهود نیست. در اردن این آفت چندان مهم تلقی نمی‌شود.
برای مبارزه، به مجرد مشاهده خراشیدگی سطح برگها توسط حشرات بالغ و یا تخم‌های زرد در سطح زیرین برگها استفاده از سموم حشره کش ضرورت دارد. سموم فسفره (استرهای اسید فسفریک) از قبیل پاراتیون- مالاتیون و دیپترکس در میزانهایی که توصیه می‌شود مؤثر می‌باشد.
رعایت احتیاطات لازم در مورد توقف سمپاشی در موقع باز شدن گلها و به منظور جلوگیری از کشتن زنبور عسل و سایر حشرات گرده افشان ضرورت دارد. در موارد لزوم ممکن است سمپاشی تکرار شود.