گل پیونی Peony یا پائونیا به معنی الهه شفابخش، گیاهی مختص مناطق سردسیری است و عمری بسیار طولانی دارد. این گل بسیار پُر پَر میباشد و بعضی گونههای آن بسیار معطر و خوشبوتر از گونههای دیگر است و عطر آن شبیه گل رز ولی کمی تندتر و شیرینتر میباشد. پیونی رنگهای متنوعی از جمله سفید، زرد، قرمز و صورتی دارد. ساقه این گل به ارتفاع 60 تا 90 سانتیمتر رشد میکند. نمونههای پرورش یافته این گل در باغات و باغچهها که هنوز از شاخه جدا نشدهاند، چنانچه شرایط آبیاری، کوددهی، خاک و آب و هوای محیطشان مناسب باشد، تا صد سال عمر میکنند. شاخه گل آپارتمانی پیونی عمر کوتاهی دارد.
گل پیونی 60 گونه مختلف دارد و بومی آسیا، اروپا و آمریکای شمالی است. از موفقترین مناطق پرورش این گل کشورهای آلاسکا و هلند میباشد. در کشور چین از گل پیونی ادویه عالی و خاصی جهت طعم دهی به غذا تهیه میشده است. گل پیونی خواص درمانی و دارویی نیز دارد. از گل پیونی در طب سنتی جهت درمان تب، بیماریهای تنفسی، آرتروز و نقرس استفاده میشود. گلبرگهای این گل به صورت خوراکی و چاشنی سالاد نیز مصرف میگردند.
در گذشته به گل پیونی، گل صد تومانی میگفتند. علت این نامگذاری آن است که در دوران قاجار و در زمان مظفرالدین شاه، شخص گیاهشناسی به نام جرج پتوریا در کاخ سلطنتی بذر این گیاه را کاشت و پس از رشد و شکوفهدهی و گلدهی آن، زیبایی پیونی باعث تحیر شاه شد و مبلغ صد تومان به وی انعام داد و در نتیجه گل پیونی به گل صد تومانی شهرت یافته است. نام دیگر آن نیز گل شاهزاده قاجار است. بسیاری از هنرمندان، نقاشان و نگارگران ایران قدیم از تصویر این گل در گچبریها و نقاشیهایشان استفاده کردهاند.
گل پیونی خواص سمی بسیار کمی دارد و اگر مقادیر زیادی از آن توسط حیوانات یا کودکان خورده شود، باعث ایجاد طپش قلب خواهد شد.
همان طور که ذکر شد، گل پیونی گونههای بسیار متنوعی دارد و از معروفترین آنها میتوان به نمونههای زیر اشاره نمود.
گونه ارلی اسکات Early Scout : این گونه قرمز پر رنگ است و سریع شکوفا میشود.
گونه فایر لایت FireLight : این نمونه به رنگ صورتی است. پرچم درون آن به رنگ زرد و کاملاً مشخص میباشد و هر شاخهاش یک گل دارد.
گونه کارل روزنفیلد Karl Rosenfield : این گونه اندازه بزرگی دارد. گلهایش قرمز و پر رنگ است و از زیبایی خاصی برخوردار میباشد.
گونه نورما وُلز Norma Volz : این نمونه گل پیونی بزرگ است و رنگهای صورتی و سفید یا ترکیبی دارد و در اواسط بهار شکوفا میگردد.
گونه السا ساس Elsa Sass : این گونه سفید خالص است و شاخههای آن دارای گلهای دوتایی است و در اواخر بهار گلدهی میکند.
گونه فراستی دو Frosty Dew : از گلهای معطر پیونی است و دارای رنگ صورتی کمرنگ است و اواخر بهار شکوفا میشود.
زمان گلدهی گل پیونی دوره کوتاهی است و از اواخر بهار تا اواسط تابستان میتوان این گل را در مناطق مختلف خریداری نمود. جهت قرار دادن شاخه گل پیونی در ظرف آب باید کمی ساقه آن را به صورت مورب کوتاه نموده و در گلدان یا ظرف آب نسبتاً خنک قرار دهیم. بهتر است شاخ و برگهای پایین ساقه که در آب قرار میگیرند را حذف کنیم تا از رشد باکتریها در آب ظرف جلوگیری به عمل آید.
جهت محکم شدن گلبرگ شاخه گل پیونی، میتوان یک حبه قند به آب گلدان اضافه نمود. آب گلدان یا ظروف شاخه گل پیونی را باید هر دو روز یکبار تعویض نموده و قبل از قرار دادن در آب تازه، ظرف مورد نظر را با مایع صابون به طور کامل شستشو دهیم. گل پیونی باید در محیط تقریباً خنک نگهداری شود و از قرار دادن گلدان آن در مجاورت منابع گرمایی اجتناب گردد. همچنین میتوان قبل از قرار دادن شاخه گلهای پیونی در ظرف آب فقط به مدت یک شب این گل را در یخچال نگهداری نمود چون گل پیونی نسبت به گلهای دیگر، مقاومت خوبی در برابر سرما از خود نشان میدهد.
در صورت رعایت نکات فوق میتوان شاخه گل پیونی را به مدت دو هفته در منزل نگهداری نمود.
گل پیونی نماد روابط عاشقانه و محبت آمیز است و رنگهای مختلف آن یادآور افتخار، ثروت، فراوانی و ظرافت میباشد.
شاخه گل پیونی هدیه مناسبی جهت روز ولنتاین، سالگرد ازدواج یا مراسم محبتآمیز دیگر مانند روز مادر، روز دختر، مراسم سال نو، سالگرد تولد یا به دنیا آمدن فرزند جدید است. گل پیونی یکی از متداولترین و جذابترین گلهایی است که به علت داشتن رنگهای ملیح و روشن در دسته گل عروس متقاضیان فراوانی دارد.
گلهای شاخهای پیونی دارای رنگهای روشن هستند و ترکیب آنها با گلهای تیره میتواند جذابیت خاصی به سبد گل یا دسته گلهای مختلف بدهد. از ترکیب گل ژیپسوفیلا میتوان برای ساخت دستهگلهای زیبا و گل هورتانزیا و لیسیانتوس جهت سبد گلهای متنوع با گل پیونی استفاده نمود.
هنگام خرید شاخه گل پیونی علاوه بر مسئله تازه بودن گلهای خریداری شده، باید به دقت سطح گل را مورد بازرسی قرار دهیم به این علت که سطح گلبرگهای این گل وسیع است و بر روی آنها شهد گل شیرینی پخش میگردد و بسیاری از آفات و بخصوص مورچهها بر روی جوانهها یا درون گلبرگها به تغذیه از این شهد مشغول میگردند. باغداران و پرورش دهندگان باید با استفاده از آفتکشها و سموم مربوطه به مبارزه با این آفات و حشرات بپردازند ولی بعضی اوقات این دقت انجام نمیگیرد و هنگام خرید گل، این موجودات درون گلبرگها دیده میشوند که باید از فروشنده تقاضا گردد که این آفات را توسط شستشوی سطحی و یا سموم و آفتکشها از بین ببرد.
همچنین بعضی گلهای پیونی به بیماری قارچی خاصی به نام سفیدک سطحی دچار میگردند که علت آن قرار داشتن گیاه در معرض نور کم و رطوبت زیاد بوده است که باید هنگام خرید به این مورد دقت کافی مبذول شود.